یحیی بن سعید حلی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | یحیی بن احمد هُذلی حِلی |
| نسب | ابن‌ادریس حلی |
| تاریخ تولد | ۶۰۱ق |
| محل زندگی | حله |
| تاریخ وفات | ۶۹۰ق |
| محل دفن | حله |
| شهر وفات | حله |
| خویشاوندان سرشناس | ابن‌ادریس حلی • محقق حلی • علامه حلی |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید فخار بن معد موسوی • محمد بن جعفر بن نما • محقق حلی |
| شاگردان | علامه حلی • ابن‌داود حلی |
| محل تحصیل | حله |
| اجازه روایت از | محقق حلی |
| اجازه روایت به | علامه حلی |
| تألیفات | الجامع للشرائع • نزهة الناظر |
یحیی بن سعید حِلی (۶۰۱-۶۹۰ق)، مشهور به ابن‌سعید حلی فقیه، اصولی و ادیب شیعه در قرن هفتم هجری قمری بود.
او در درس محقق حلی شرکت کرد و از او اجازه روایت دریافت کرد. علامه حلی، ابن‌داود حلی، سید عبدالکریم بن طاووس از شاگردان او بوده‌اند. الجامع للشرائع، نزهة الناظر و المدخل فی اصول الفقه از آثار او است.
زندگی‌نامه و نسب
ابوزکریا نجیب‌الدین یحیی بن احمد هُذلی حِلی، معروف به یحیی بن سعید حلی، از علمای شیعه در سال ۶۰۱ق در کوفه به دنیا آمد و در حله زندگی کرد. وی از طرف مادر، نوه ابن‌ادریس حلی از فقهای شیعه و از طرف پدر، پسرعموی محقق حلی است.
جدش یحیی الاکبر از فقهای حله بود و احمد (پدر ابن‌سعید) و حسن (پدر محقق حلی) از فرزندان او بودند. محمد بن یحیی، فرزند وی نیز از فقهای شیعه بوده است.
عده‌ای معتقدند یحیی بن سعید در شب عرفه سال ۶۹۰ق در ۸۹ سالگی در حله از دنیا رفت بعضی دیگر مرگ وی را در سال ۶۸۹ق می‌دانند.
حیات علمی
یحیی بن سعید نزد سید محیی‌الدین محمد بن زهره (متوفای ۶۳۴ق)، محمد بن جعفر بن نما (متوفای ۶۴۵ق)، سید فِخار بن مَعَد موسوی (متوفای ۶۳۰ق) و پدرش احمد شاگردی کرد. وی پس از آن، در درس محقق حلی (۶۰۲-۶۷۶ق) شرکت کرد و از او اجازه نقل روایت دریافت کرد.
ابن‌داود حلی در کتاب الرجال، ابن سعید را جامع علوم فقهی، اصولی، ادبی و از بزرگترین مجتهدین شیعه دانسته است که پس از محقق حلی بر کرسی تدریس نشست. علامه حلی (۶۴۸-۷۲۶ق) او را از بزرگترین مشایخ خود و بزرگترین مشایخ اجازه خوانده است.
علامه حلی، سید عبدالکریم بن احمد حلی (۶۴۸-۶۹۳ق)، حسن بن داوود حلی (۶۴۷-۷۰۷ق) و پسرش محمد بن یحیی حلی از شاگردان او بوده‌اند.
تألیفات
یحیی بن سعید حلی مؤلف آثاری است، از جمله:
- الجامع للشرائع: این کتاب، دوره فقه با استناد به آیات و روایات و بدون طرح نظریات فقها است که به‌صورت موجز و گاهی استدلالی است.
- نزهة الناظر فی الجمع بین الاشباه و النظائر: این کتاب مختصر و غیراستدلالی، مسائل مختلفی از مباحث فقهی را که در حکمی اشتراک دارند، یک‌جا می‌آورد.
همچنین المدخل فی اصول الفقه،الفحص و البیان من اسرار القرآن، قضاء الفوائت، کشف الالتباس عن نجاسة الارجاس و کتاب السفر از دیگر آثار وی هستند.
پانویس
- ↑ افندی، ریاض العلماء، مطبعة الخیام، ج۵، ص۳۳۴.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۶۳.
- ↑ کحاله، معجم المؤلفین، دار إحیاء التراث العربی، ج۱۳، ص۱۸۵.
- ↑ قمی، الفوائد الرضویه، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۱۰۸۳.
- ↑ قمی، الفوائد الرضویه، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۱۰۸۱.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ش، ج۸، ص۱۹۹.
- ↑ افندی، ریاض العلماء، مطبعة الخیام، ج۵، ص۳۳۴.
- ↑ حر عاملی، امل الآمل، بی‌تا، ج۲، ص۳۷۴.
- ↑ سیوطی، بغیة الوعاة، المکتبة العصریة، ج۲، ص۳۳۱.
- ↑ موسوعة طبقات الفقهاء، اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، قم، ج۷، ص۲۹۶؛ ابن‌سعید حلی، الجامع للشرایع، ۱۴۰۵ق، ص۲۴-۲۵.
- ↑ دوانی، «با مفاخر اسلام آشنا شویم - قرن هفتم هجری/ ابن‌سعید حلی»، ص۱۶.
- ↑ ابن‌داود حلی، کتاب الرجال، الشریف الرضی، ج۱، ص۲۰۲.
- ↑ موسوعة طبقات الفقهاء، اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق (ع)، قم، ج۷، ص۲۹۷.
- ↑ دوانی، «با مفاخر اسلام آشنا شویم - قرن هفتم هجری/ ابن‌سعید حلی»، ص۱۶.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ١۴٠٣ق، ج۱۰، ص۲۸۷.
- ↑ ابن‌سعید حلی، الجامع للشرایع، ۱۴۰۵ق، ص۱۷.
- ↑ اردبیلی، جامع الرواة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۳۲۴.
- ↑ ابن‌سعید حلی، الجامع للشرایع، ۱۴۰۵ق، ص۲۹.
- ↑ اردبیلی، جامع الرواة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۳۲۴.
- ↑ ابن‌سعید حلی، نزهة الناظر، ۱۳۸۶ق، ص۴-۶.
- ↑ صدر، تأسیس الشیعة، بی‌تا، ص۳۰۷.
- ↑ ابن‌سعید حلی، الجامع للشرایع، ۱۴۰۵ق، ص۲۷-۲۸.
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدحسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، قم، اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
- ابن‌داود حلی، حسن بن داود، کتاب الرجال، بی‌جا، منشورات الشریف الرضی، بی‌تا.
- ابن‌سعید حلی، یحیی بن سعید، الجامع للشرایع، قم، مؤسسه سیدالشهداء(ع)، ۱۴۰۵ق.
- ابن‌سعید حلی، یحیی بن سعید، نزهة الناظر في الجمع بين الأشباه و النظائر، تحقیق نورالدين واعظی، نجف، مطبعة الآداب، چاپ اول، ۱۳۸۶ق.
- اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد، بیروت، دار الأضواء، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.
- افندی، عبدالله، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، قم، مطبعة الخیام، بی‌تا.
- اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق (ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، مؤسسة الإمام الصادق (ع)، بی‌تا.
- امین، سید امین، اعیان الشیعة، تحقیق حسن امین، بی‌جا، بی‌نا، ١٤٠٣ق.
- حر عاملی، محمدحسن، امل الآمل، تحقیق سید احمد حسینی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، اسماعیلیان، قم، چاپ اول، ۱۳۹۰ش.
- دوانی، علی، ، در مجله درس‌هایی از مکتب اسلام، شماره ۶، مرداد ۱۳۴۰ش.
- سیوطی، جلال‌الدین، بغیه الوعاه، تحقیق محمد أبوالفضل إبراهیم، صیدا (لبنان)، المکتبة العصریة، بی‌تا.
- صدر، سید حسن، تأسیس الشیعة العلوم الاسلام، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- قمی، شیخ عباس، الفوائد الرضویه فی احوال علماء المذهب الجعفریه، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
- کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.